این مقاله را به اشتراک بگذارید
اصفهان پایتخت فرهنگی ایران لقب گرفته است. آداب و رسوم مردم اصفهان بسیار اصیل و پر ترفدار است. در این بخش از این مقاله به بررسی اجمالی آداب سنتی مربوط به رویداد های تقویم در اصفهان می پردازیم.
عید نوروز؛ یادگاری از دوران ایران باستان
اصفهانی ها با انجام خانه تکانی در آخرین روز های سال به پیشواز نوروز می روند این اداب ورسوم سنتی وقدیمی را بجا می آورند. در طی این مراسم تمام وسایل خانه خارج می شود و پس از شستشو و گردگیری و جارو کردن مجددا سر جای خود قرار می گیرد. به جا آوردن این رسم حدود 3 هفته الی یک ماه طول می کشد و همه افراد با هر وضعیت مالی شغلی و اجتماعی، آن را انجام می دهندو یکی از زیباترین آداب و رسوم مردم اصفهان . اگر چه خانه های مدرن امروزی نیازی به تمیز کردن پستو و مطبخ و انباری ندارند اما با این حال ، شستشو و خانه تکانی در این خانه های مدرن نیز شگون می آورد و انرژی های بد را از وسایل و لوازم منزل ، دور می کند.
خرید البسه شب عید
خریدن و به تن کردن لباس نو یکی دیگر از آداب و رسوم مردم اصفهان قبل از عید نوروز است افراد قبل از تحویل سال لباس نو خریداری میکنند و البته انجام این رسم برای کودکان یکی از واجبات است. والدین و بزرگتر ها گاهی با توجه به شرایط اقتصادی از انجام این رسم سر باز می زنند. گفتنی است در قدیم لباس های دوخته و آماده مرسوم نبوده است و آنها پارچه های الوان سرخ و زرد و سبز را به نزد خیاط می بردند و از خیاط می خواستند لباسی مناسب برایشان بدوزد.
افرادی هم که خیاطی می دانستند ، خود به انجام این کار برای اهل منزل اقدام می کردند.اعتقاد قدیمی ها بر این بود که بریدن پارچه در روز های پنجشنبه ، جمعه و شنبه با شگون و خوش یمن است ولی اگر در روز سه شنبه پارچه ببرند آن لباس نصیب دزد یا مرده شور می شود و چنانچه در روز چهار شنبه پارچه ای بریده شود، حتما می سوزد. در هنگام بریدن پارچه نیز زیر لب زمزمه می کردند: ان شااله به خوبی و خوشی بپوشید.
چهار شنبه سوری در آداب و رسوم مردم اصفهان
آخرین شب چهارشنبه آخر سال در ایران بنام چهار شنبه سوری شناخته می شود و مردم اصفهان همانند دیگر شهر های ایران از قدیم با برپایی هفت بوته آتش و پریدن از روی آن شعر زردی روی من ز تو سرخی تو بود ز من سر می دهند و آش رشته می خورند و از آتش که نشان نور و عشق است در خواست می کنند زردی ها و بدی ها و انرژی های بد را از آنان دور کند و سرخی و برکت و حال خوش را به آنها ارزانی دارد.
مراشم قاشق زنی در چهارشنبه سوری
یکی از رسومی که در اصفهان در روز چهارشنبه سوری رواج دارد ولی متاسفانه امروزه بیسار کمرنگ شده رسم قاشق زنی است.
سبزه انداختن از آداب و رسوم مردم اصفهان
سیزده بدر
ماه محرم در اصفهان
قبل از فرا رسیدن ماه محرم اصفهانی ها طبق اداب و رسوم شروع به سیاه پوش کردن معابر، مساجد ، حسینیه ها و تکایا می کنند و به طور رسمی عزاداری برای امام حسین را در شب اول ماه محرم آغاز می کنند. دسته های مختلف عزاداری در اصفهان بر پا می شوند. نام هر کدام ازاین دسته ها همانند اسم آن مسجد و حسینیه انتخاب می شود برای مثال دسته ی مسجد طوقچی یا دسته ی حسینیه فاطمیه در سطح شهر حرکت می کنند . این دسته های عزاداری در طول دهه اول محرم طبل عزا می کوبند . افراد این دسته ها اشعار مذهبی سر می دهندو بر سر و سینه ی خود میکوبندو یاد شهیدان کربلا را زنده نگه می دارند
ماه مبارک رمضان
قبل از شروع ماه رمضان در اصفهان رسمی بنام کلوخ اندازان برگزار می شود در طی این شب خانواده .های اصفهانی دور هم جمع می شوند و از انواع خوراکی ها صرف می کنند
آداب و رسوم قدیمی سحر خانی
سحرخوانی اجرا می شد که طی آن افرادی که صوت خوشی داشتند به روی پشت بام ها می رفتند و دعا و مناجات سحری می خواندند .اما اداب ورسوم افطاری دادن هنوز در میان عمومی نیز برگزار می شود. در این ماه افرادی که کمی متمول تر هستند نذورات خود را اعم از خواروبار و گوشت و روغن درمساجد در بین مردم پخش می کنند.همه ساله در مغازه های اغذیه فروشی غذاهایی نظیر حلیم بادمجان، آش شله قلمکار و آش رشته و حلیم طبخ میشود.
درگذشته در برخی مناطق استان اصفهان غذاهایی خاص سرو می شد که از جمله می توان به شولی در قمصر کاشان ، دیزی تنوری در شهر .کاشان و خورش چغندر در نشلج کاشان اشاره کرد
یک رسم بسیار خاص درماه رمضان وجود دارد و آن اینست که در روز 15 ماه رمضان مصادف با میلاد امام حسن نانوایی ها نان رایگان در بین مردم پخش می کنند. امروزه این رسم توزیع نان گسترده تر شده است و واحد های سیار موتوری وجود دارند که نان ها را در بیمارستان ها و مراکز بهزیستی و زندان ها .توزیع می نمایند
شبهای قدر در اصفهان
در شب های قدر در اصفهان شور و حال دیگری به پا می شود. سرتاسر اصفهان سیاه پوش می شود و مردم اصفهان در مساجد و امامزاده ها و حسینیه ها و گلزار شهدای اصفهان گرد هم جمع می شوند و تا به سحر دعا می خوانند و نیایش می کنند . همچنین مراسم نخل گردانی نیز با حضور گسترده ی مردم روبرو می شود.
شب یلدا در رسوم اصفهان
جشن شب یلدا در اصفهان همانند بسیاری از نقاط ایران برگذار می شود. خانواده ها در منزل بزرگترها جمع می شوند و زیر کرسی اشعار حافظ می خوانند و فال حافظ می گیرند و از انواع خوراکی ها و آجیل و هندوانه و شیرینی و قطاب و گز و لبو میل می کنند. غذاهایی که رسم است در این شب پخته شوند عبارتند از آش رشته، قیمه ریزه نخودچی و انواع غذاهای سنتی. بسیاری بر این باورند که باید در این شب هفت نوع خوراکی میل کنند تا شگون داشته باشد. مردان وزنان خوش ذوق اصفهانی در شب یلدا با .لباس سنتی ظاهر می شوند تا فرهنگ اجدادی خود را حفظ کنند
مراسم آتش افروزی در نطنز اصفهان
در شب های هفدهم ، هجدهم و نوزدهم دی ماه در شهرستان نطنز مراسمی اجرا می شود که در طی آن کودکان هیزم جمع می کنند و آتش بر پا می کنند. آنها بر این باورند که اگر درختان نور و روشنایی را به خود جذب نمایند در سال بعدی بسیار پربارتر خواهند بود و از آفت و آسیب دور می مانند. برخی .نیز به قبرستان ها می روند و از شاخه ی درختان قبرستان سنگ های کوچک و بزرگ آویزان می کنند
آیین زیبای ازدواج
مراسم ازدواج در اصفهان با خواستگاری آغاز می شوداگر خانواده ی دختر با این ازدواج موافقت کننددر یک شب با شگون و خوش یمن مراسم مهربران برگذار می شود و در آن شب مهریه ی عروس خانم تعیین می شود.در مراسم مهربران هدیه هایی نظیر یک انگشتر به رسم نشان ، یک پارچه چادری یا یک شال و گل و شیرینی و یک جلد قرآن برای عروس خانم برده می شود و خانواده ی عروس از خانواده داماد با شام مفصلی پذیرایی می کنند
سپس قرار و مدار مراسم عقد گذاشته می شود.برای مراسم عقد خوانچه هایی برای عروس برده می شود که در آن هدایای فراوانی نظیر پارچه لباسی و کیف و کفش و مانتو و چادر و طلا و لوازم آرایشی و حنا ، نبات، چای ، شربت ، گل و شیرینی ، آینه و شمعدان به عروس خانم تقدیم می شود که این رسم .عمدتا با حضور زنان دوطرف در منزل عروس برگذار می شود
بعد از گذشت چند ماه یا بیشتر مراسم عروسی در منزل خانواده داماد برگذار می شود و با شام بسیار مفصلی از خانواده و اقوام طرفین پذیرایی به عمل می آید. در فردای مراسم عروسی اقوام نزدیک در منزل داماد دور هم جمع می شوند و با دایره و تمبک و دف مراسم شادی به پا می کنند تحت عنوان پاتختی) بُندُر تخت ( در مراسم پاتختی هدایایی که مهمانان در شب پیش به عروس و داماد داده بودند را با خواندن شعرهایی شاد و آهنگین بازگشایی می کنند و به عروس و داماد پیشکش می کنند.
مراسم مادر زن سلام
مراسم مادرزن سلام نیز اینگونه برگذار می شود که صبح فردای عروسی ، آقای داماد به منزل پدرزنش می رود و از مادر زن خود هدیه ای در یافت می کند. این هدیه می تواند لباس ، پارچه ندوخته و یا سکه طلا باشد .
در اصفهان رسم است در شب اعیاد مذهبی آقای داماد برای عروس خانم هدایایی پیشکش می کند. در شب اعیاد مذهبی نظیر عید قربان و عید غدیر و عید نیمه شعبان هدایایی نظیر لباس و کفش و سکه ی طلا به خانه ی عروس فرستاده می شود و خانواده ی عروس نیز از خانواده ی داماد با شام و میوه و شیرینی پذیرایی می کنند