آشنایی با مشاهیر اصفهان

تاريخ اصفهان مملو از نام مشاهير اصفهان ، مفاخر اصفهان و علمایی می باشد كه نام ايران و ايراني را براي قرون متمادي بلند آوازه و مشهور ساخته اند. مشاهیر اصفهان در زمینه های علمی، معماری، شعر، فقاهت، فلسفه، فرهنگ و ادب با همت و تلاشي خستگي ناپذير تبدیل به ستارگان درخشان و تاثیر گذار در تاریخ شدند.

در این مقاله از مجله ارگ اصفهان به آشنایی با برخی از مشاهیر اصفهان می پردازیم  همراه باشید.

محمود فرشچیان مشاهیر اصفهان

استاد محمود فرشچیان، یکی از معروف ترین مشاهیر اصفهان، هنرمند و نقاش بزرگ، در تاریخ ۴ بهمن سال 1308 در شهر زیبای اصفهان دیده به جهان گشود. وی نزد حاج میرزا آقا امامی و استاد عیسی بهادری (شاگرد کمال الملک) به هنر آموزی پرداخت و در زمان خود از معروف ترین مشاهیر اصفهان و ایران بوده است.

استاد فرشچیان جهت مطالعه بر روی آثار نقاشان بزرگ و برجسته غرب به اتریش مهاجرت کرد و سپس به ایران بازگشت. استاد فرشچیان از مشهورترین مشاهیر اصفهان با ترکیب دو تکنیک کلاسیک و مدرن ابتکاری در هنر نقاشی خلق کرد و روح تازه ای به نقاشی ایرانی دمید.

تابلوها، آثار و نقاشی های جذاب، جدید و قدرتمندی را خلق کرد، که با تماشای آن ها می توان حس زندگی و جنب و جوش درون تابلو ها را به خوبی درک نمود.

استاد فرشچیان با توانمندی، مهارت و خلاقیت بسیار در آثار خود توانسته نقوش متحرک، فضاهای منحنی و رنگ های مواج را به نمایش درآورد.

اکثر آثار این فرد از معروف ترین مشاهیر اصفهان، برگرفته از کتاب های مقدس مسیحیان، یهودیان و مسلمانان می باشد و از شعرهای ایرانی و ادبیات فارسی به همراه تخیلات در کارهایش استفاده می کند.

آثار استاد فرشچيان در بيش از صدها نمايشگاه فردي و جمعي در ايران و کشورهای دیگر برگذار شده و با استقبال بسياری در بین مردم رو به‌ رو شده است.

به همین دلیل است كه موزه‌ها و كتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصي و عاشقان هنر نقاشی به داشتن قطعه‌اي از آثار استاد و مشاهیر اصفهان افتخار مي‌كنند.

محمود فرشچیان به چنان مهارت و درجه ای در بین مشاهیر اصفهان، از استادی رسیده است که از سراسر جهان از او دعوت می شود تا برای دانشگاه های هنر و موسسات سرشناس و پرآوازه ی هنری سخنرانی کند.

محمود دهنوی

استاد محمود دهنوی یکی دیگر از مشاهیر اصفهان در بهمن‌ماه 1305 هجری شمسی در شهر اصفهان قلب تپنده هنرهای دستی ایران متولد شد.

این استاد از مشاهیر اصفهان؛ از هشت سالگی در کارگاه قلمزنی برادران عتیقه چی در اصفهان مشغول به کار شد و تحت تعلیم استادانی مانند آقاکریم عتیقه چی و رضا نایب پور قرار گرفت.

محمود دهنوي در سال 1334 در اداره كل هنرهاي زيبا مشغول به كار شد و بيش از 26 سال مديريت كارگاه قلمزني آن مركز را به منظور احياء تعلم و توسعه هنر قلمزني بر عهده گرفت .

طي اين زمان آثار بسيار ارزشمند و نفيسي را كه هر كدام شاهكاري از هنر نقش‌آفريني بر روي فلز به شمار مي‌آيد و نام ایشان را که جزو مشاهیر اصفهان را عینیت بخشیده، در عرصه هنرهای سنتی ايران به يادگار گذاشته است.

وی پس از بازنشستگی از سمت خود در اداره كل هنرهاي زيبا،‌ به تدريس هنر قلمزني و طراحي سنتي در مركز آموزش عالي و دانشگاه‌ها پرداخت و بیش از پیش به عنوان بهترین مشاهیر اصفهان شناخته شد. وی از ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۴ در دبی به فعالیت های هنری پرداخت.

سپس به ایران بازگشت و مرمت ضریح امام رضا علیه السلام را برعهده گرفت. محمود دهنوی این استاد بزرگ از مشاهیر اصفهان، در سال۱۳۸۰ براثر عارضه قلبی درگذشت .

تا‌كنون آثار زیبای اين هنرمند به صورت جام يا گلدان به شخصيت‌هاي برجسته‌اي مانند ملكه هلند، پادشاه بلژيك، امپراطور اتيوپي، رييس جمهور اتريش و وليعهد افغانستان هدیه داده شده است.

آثار دست اين هنرمند در نمايشگاه جهاني سال 1958 بروكسل به اخذ مدال نقره نايل آمده و به عنوان معروف ترین مشاهیر اصفهان به تمام جهانیان بیش از پیش شناخته شده است.

سهراب سپهری  پرآوازه ترین شاعر ایرانی

سهراب سپهری شاعر از دیگر مشاهیر اصفهان، نویسنده و نقاش برجسته، در ۱۵ مهرماه ۱۳۰۷ در کاشان اصفهان متولد شد. پدر و مادرش هر دو اهل هنر و شعر بودند. پس از اتمام مدرسه، جهت تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا به تهران نقل مکان کرد.

او در سال۱۳۳۰ اولین مجموعه شعر نیمایی خود را با نام مرگ رنگ منتشر کرد. در سال۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغ‌ التحصیل شد و نشان درجه اول علمی را دریافت کرد. او از مهم‌ ترین شاعران معاصر ایران و یکی از مشاهیر اصفهان است و شعرهایش به زبان‌های بسیاری از جمله انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه شده‌ است.

او به فرهنگ مشرق ‌زمین و شعر کهن سایر زبان‌ها علاقه خاصی داشت. از ویژگی‌های خاص شعر سهراب می‌توان به تجسمی بودن و تخیل آن اشاره کرد. به نوعی می‌توان گفت خواندن اشعار این استاد به شکلی است که تصویر را پیش چشمان تو ترسیم می کند. به همین ترتیب، قدم به قدم فرد را رهسپار دنیایی درآمیخته با رنگ و نقش می‌کند.

انگار انسان را از دنیای پیچیده، خشک و پر رمز و راز خارج می کند و به سرزمین عجایبی که در آن هیچ‌ چیز غیر طبیعی نیست وارد می‌کند. این استاد از لطافت و زیبایی را در کلمات جاری کرده و آنها را در کنار هم به نرمی می‌چیند و مفهومی ناب را رقم می‌زند.

تنها کافی است یک مرتبه اشعار او را بخوانید و یا با چشمانی باز و یا بسته آن را بشنوید. بی‌آنکه بخواهید و یا قصدش را کرده باشید خیال پردازی شما را در برمی‌گیرد.

سهراب سپهری هنرمندی خلاق از مشاهیر اصفهان، تنها، کمال طلب، فروتن و خجول بود که دیدگاه انسان مدارانه‌ ای داشت، از این رو آثار وی همیشه با نقد و بررسی‌هایی همراه بوده ‌اند.

حسین خواجه امیری (ایرج) 

حسین خواجه امیری یکی از مشهور ترین مشاهیر اصفهان وخوش آوازترینهای دهه خود در یازدهم دی ۱۳۱۱ در خالدآباد نطنز اصفهان در خانواده‌ای هنرمند متولد شد. پدربزرگش از خوانندگان مشهور زمان ناصرالدین شاه بود و پدرش نیز صدایی خوش و رسا داشت و سال ها او را تحت تعلیم خود قرار داد.

حسین در زمان کودکی در مراسم های تعزیه ‌خوانی شرکت می‌کرد و نزد تعزیه ‌خوانان هایی که ردیف و دستگاه می‌دانستند به یادگیری آواز رسیدگی کرد.

حسین خواجه امیری را اکثر افراد با نام هنری ایرج خواجه امیری می‌شناسند. این استاد بزرگ علاوه بر اجرای برنامه‌ های مختلف رادیویی به اجرای ترانه و آواز برای 105 فیلم فارسی نیز پرداخت و بازیگران زیادی روی ترانه هایش لب‌خوانی می کردند و در 213 برنامه گل‌ها شامل گل‌های تازه، برگ سبز، گل های رنگارنگ و شاخه گل  برنامه اجرا کرده است.

ایرج از خواننده‌ های صاحب سبک ایران ویکی از مشاهیر می باشد و صدایش از معدود صداهای شش دانگ است. صدایی که ارتفاع و حجم آن (طول و عرض) بسیار بالاست و خواننده امکان اجرای محدوده صوتی بالایی را در نت‌های بسیاری دارد که خوانندگان معمولی از پس آن بر نمی‌آیند.

استاد میر داماد یکی دیگر 

سید محمد باقر میرداماد استرآبادی معروف به میرداماد و هم چنین یکی از معروف ترین مشاهیر اصفهان، معلم، فیلسوف، متکلم، فقیه و شاعر سرشناس دوره صفویه بوده و از ارکان مکتب فلسفی اصفهان می باشد. او در کودکی به تونس مهاجرت کرد. علوم دینی، فلسفه و ریاضیات را آن دوران آموخت و به استادی رسید و بر همتایان خود برتری یافت.

استاد میرداماد مانند بسیاری از حکما و عرفا، ذوق شعر و شاعری داشت و به سرودن شعر عربی و فارسی می پرداخت. مجموعه اشعار او بعدها به نام «دیوان میرداماد» جمع آوری شد. همچنین میرداماد گرایش های عرفانی نیز داشت.

اثر فلسفی مهم او، کتاب قبسات می باشد. او هم دوره با شیخ بهائی و میرفندرسکی از بهترین مشاهیر اصفهان بود. در دوران زندگی خود شاگردان ممتاز و برجسته ای مانند ملاصدرا داشت. شاه‌ طهماسب در اواخر عمر، حکومت و کارهای حکومتی را به او سپرده بود.

میرداماد در سال 1040 در بین راه مسیر کربلا و نجف در گذشت و در حرم علی بن ابی طالب دفن شد.

حسن کسایی از مشاهیر اصفهان

حسن کسایی موسیقی شناس، ردیف دان، نوازنده نی و سه تار ، از  نامداران موسیقی سنتی ایرانی به خصوص مکتب اصفهان، در سوم مهر ۱۳۰۷ خورشیدی در کوچه باغ کلم، محله بید آباد اصفهان چشم به جهان گشود.

استاد کسایی درکی ویژه از موسیقی سنتی ایران دارد و به دلیل همین درک بالا، از اساتید و معروفان هنر موسیقی است و ذوقی تحسین برانگیز در ادبیات، شعر و خوشنویسی دارد. او دارای حافظه‌ ای فوق العاده در به خاطر سپردن نغمه ها می باشد. همین امر باعث شده است تا ضبطی که وی از موسیقی ردیفی ایران با سه تار، آواز و نی انجام داده است از جهاتی منحصر به فرد باشد.

استاد کسایی پیش از این هم درباره موسیقی ردیفی اجرایی چند ساعته در رادیو اصفهان داشت که با سه تار و آ‌واز ظرایف و دقایق این موسیقی را بیان کرده بود.

کمال‌الدین جناب

کمال الدين جناب فيزيکدان و اولين محقق و پیشگام فيزيک هسته‌اي ايران در 2 مهرماه سال1287 خورشيدي در شهر اصفهان متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه گلبهار و تحصیلات متوسطه خود را زیر نظر ضیاءالدین جناب در دبیرستان صارمیه گذراند. در دارالمعلمین تهران زیر نظر دکتر محمود حسابی به مدت سه سال در رشته فیزیک تحصیل کرد .

سپس، دوران سربازی را به پایان رساند و برای ادامه تحصیل به فرانسه و سپس به آمریکا رفت. پس از دریافت درجه دکترا در فیزیک هسته ای، به ایران بازگشت و به عنوان دانشیار دانشکده علوم به تدریس فیزیک پرداخت. از همان زمان با ایجاد و تاسیس آزمایشگاه فیزیک اتمی به پژوهش در فیزیک هسته ای و تربیت کارشناس اتمی مبادرت ورزید. وی به عنوان نماینده ایران در اولین کنفرانس بین‌المللی اتم برای صلح شرکت نمود.

از ویژگی های دیگر کمال الدين جناب این است که ایشان اهل علم، تقوا، فقه و اصول بود، به زبان عربي و فرانسه تسلط داشت و با رياضيات و اخترشناسی قديم به خوبی آشنا بود. جناب به کسب دانش جديد و گسترش آن توجه فراوان داشت . به دلیل اين علاقه بر علم جديد بود که فرزندان خود را به علم آموزي به شيوه امروزي و تاسيس مدارس جديد تشويق ميکرد.

از دیگر فعالیت‌های سید علی جناب می‌توان به تأسیس و اداره یکی از اولین مدارس اصفهان بنام گلبهار اشاره کرد. این مدارس با همین نام ابتدا در نقاط مختلف اصفهان تأسیس شد و سپس هر یک با نام‌های جدید، فعالیت خود را ادامه دادند.

بابا ركن الدين 

مسعود بن عبداللَّه بیضاوی که یکی دیگر از مشاهیراصفهان است. ایشان معروف به باباركن الدين، عارف سالک و عابد زاهد، از عرفای بزرگ قرن 8 هجری می‌باشد.

ایشان در زمان سلطنت ابو سعيد مغول در اصفهان مي زيسته است. نزد عبدالرزاق کاشانی، داوود قیصری و نعمان خوارزمی به کسب علم، معرفت و عرفان پرداخته است. در مورد لقب بابا رکن الدین نیز باید ذکر کنیم: «بابا» را در قدیم به دو گروه گفته اند. این کلمه یکی از آن دو گروه عارفان و زاهدان هستند. این افراد اغلب در قرن های هشتم و نهم می زیستند و قبرهای زیادی از آنان در اصفهان وجود دارد .

از آن جهت که رکن الدین مسعود هم از این گروه بود، وی نیز لقب بابا گرفت و از معروفان مشاهیر اصفهان شد. تعداد بسياري از علما، فقها، شعرا و خوش نويساني كه در اصفهان و ساير شهرهاي ايران درگذشتند، در کنار او به خاك سپرده شدند و از آن زمان اين مکان به تدريج به آرامستاني بزرگ تبديل و به نام قبرستان باباركن الدين معروف شد.

مقام علمي و زهد اين مرد بزرگ باعث شد تا در طول زندگي خود با نهايت احترام زندگي كند و جدا از آن که ازاساتید بزرگ شناخته شود در اواخر حكومت شاه عباس اول صفوي ساختمان و گنبد زیبای مقبره او ساخته شود.

محتشم كاشانى

محتشم کاشانی شاعر مشهور ایرانی که یکی دیگر از شعرای بنام اصفهان است ، در قرن دهم در زمان صفویه در کاشان اصفهان متولد شد. نام اصلی او کمال الدین علی محتشم کاشانی بود و لقب شمس الشعرای کاشانی را داشت.

او از مهم ترین شاعران مرثیه سرای مذهب شیعه می باشد که از پیروان مکتب وقوع بود. شهرت ادبی وی به دلیل دوازده بند عاشورایی است. معروف ترین مرثیه اش برای شهدای کربلا، ترکیب بند «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» می باشد.

محتشم علاوه بر شعر، در زمینه نثر نیز توامند است و این توانایی بالا مسبب است تا نامی بزرگ در بین مشاهیر اصفهان پیدا کند و این توانایی را در دو رساله نقل عشاق و جلالیه که رساله عشاق ترکیبی از نثر و نظم است نشانگر است. ایشان در سراییدن تاریخ هم تبحر داشتند. در دیوان اشعار او نمونه هایی از آن یافت می شود.

دیوان محتشم کاشانی شامل، قصیده ها، غزل‌ها، مرثیه‌ها، مدایح، رباعیات و مثنویات است، که قسمت قصاید را جامع اللطایف و قسمت غزلیات را نقل عشاق نام دارد.

در سال 996 ه .ق چشم از جهان فرو بست و در محله محتشم كاشان مدفون گرديد.

سپیده کاشانی

سپیده کاشانی یکی دیگر از مشاهیر اصفهان است.

سرور اعظم باکوچی معروف به سپیده کاشانی، در سال ۱۳۱۵ در کاشان اصفهان متولد شد. پدر و مادر او بزرگترين معلم آن بوده اند.

و اشعار زیبایی به سبک قدیم و نو سراییده بود. شعرش خوش آهنگ با طبعی لطیف می باشد. دوران شاعری سپیده به دو مرحله پیش از انقلاب و پس از انقلاب است که حوادث سیاسی، اجتماعی هر دو دوره، به ویژه دوره دوم، تأثیر فراوانی بر اشعار او گذاشته و اولین مجموعه او با نام «پروانه‌های شب»، انتشار یافت که به دو قالب غزل و آزاد تقسیم شد.

اشعار نوی او بیشتر به مسائل اجتماعی اختصاص داشت. اما کاشانی پس از انقلاب، فعالیت ادبی خود را وسعت بخشید . با مطبوعات و رادیو و تلویزیون همکاری نزدیک داشت، به طوری که سرودهای انقلابی زیادی را نوشت و در قوالب مختلف سنتی طبع‌آزمایی نمود.

همچنین، به عضويت شوراى عالى شعر صدا و سيماى جمهورى اسلامى و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى درآمد.