اوج شکوه اصفهان در زمان پایتختی

اصفهان از لحاظ نقطه جغرافیایی در مرکز ایران قرار دارد شاه راه ایران است وبه دلایل جغرافیایی پایتختی اصفهان در زمانهایی از تاریخ اتفاق افتاده است اصفهان نامهایی زیادی تا به امروز داشته است که در به این موارد خواهیم پرداخت

پایتخی اصفهان در دوران تاریخ

بنای اولیهٔ اصفهان را به طهمورث ، سومین پادشاه از سلسله پیشدادیان نسبت داده اند و در آن زمان گفته میشود بجز شهرهای گرگان،مرو تیسفون در اصفهان هم پادگان نظامی احتیاطی جهت آموزش نیروهای کمکی واعزام احداث شده بود و این مراکز از نیروهای ارتش ثابت بوده و برای آموزش وتعلیم سربازان پیش بینی واحداث شده بود.

اصفهان قبل از زمان حکومت ساسانیان بنام اسپهان به معنای جایگاه ارتش یا همان پادگان نام داشته و در زمان ساسانیان به بعد بنام (گی) شناخته میشود.

اصفهان در قدیم به نام گی در پارس علیا معرفی گردید و از آن تحت عنوان گابای یا تابای یاد شده است.

اصفهان محل تقاطع راه های عمده و اقامتگاه  سلطنتی پادشاهان هخامنشی نیز بوده است؛ همچنین باید دانست اصفهان به دلایلی مورد توجه پادشاهان قرار گرفته و در زمان ساسانیان اسپهان و ارمنستان گاه گاهی شهرهای ولیعهد نشین بوده و اسپهان قلمرو نفوض هفت خانواده بزرگ وصاحب نفوذ آن زمان واسپهو هران بوده .

در برخی از دوره ها پایتختی اصفهان مشهور است. استرابون جغرافی دان یونانی ، از اصفهان به عنوان مرکز کشور ایران نام برده است.

در تاریخ گذشت تاریخ این گونه امده است نیروهای سواره نظامان ساسانی از سرچشمه های زاینده رود تا دامنه های کوها در سبزه زارهای اسپهان به ویژه در بخشهای غربی استقرار وسکونت داشته اند و اسپهان را شهر ولیعهد نشین سلسله ساسانی نامیده اند.

اگر سیری در تاریخ معماری اصفهان قبل از اسلام کاوش کنیم متاسفانه در زمینه معماری چیز زیادی بجز آتشکده در کوه آتشگاه  کمی اکتشاف در تپه اشرف پل شهرستان که از زمان ساسانیان بجا مانده اثر دیگری بجا نمانده است

پایتختی اصفهان از دورهٔ اشکانیان تا ساسانیان

در زمان اشکانیان پایتختی اصفهان برای یکی از ایالت های وسیع پادشاهان اشکانی در نظر گرفته شد.

 در تاریخ در رابطه با پایتخت بودن اصفهان در این دوره سخنان زیادی نیست.

 ارمنستان و اسپهان همواره یکی از محل های اسکان ولیعهد ساسانیان بوده و نشیمن گاه و قلمرو نفوذ اعضای هفت خانوادهٔ بزرگ ایرانی صاحب نفوذ در پادشاهی نیز بوده است به همین دلیل در آن زمان امتیازات خاصی برای آن در نظر گرفته می شود.

مرداویج زیاري تا خوارزمشاهیان پایتختی اصفهان

در سال۳۱۹-ه.ق مرداویج زیاری اصفهان را تصرف کرد و پایتختی اصفهان را برگزید رکن الدوله دیلمی نیز در سال ۳۲۷ این شهر را به عنوان پایتخت سلسلهٔ دیلمیان برگزید، از همین دوره سیر پیشرفت در اصفهان از سر گرفته شد و بسیاری از اهل دانش به سوی آن آمدند.

در سال ۴۴۲ ه.ق طغرل سلجوقی اصفهان را با ویرانی های بسیار به دست آورد و سپس مبلغ بسیاری را خرج بازسازی ویرانه های اصفهان کرده وهمچنین تا سه سال پس از حکومت خود مالیاتی دریافت نکرد

 آن زمان بود که اصفهان دوباره رونق گرفت. طغرل ، پایتختی اصفهان را پس از بازسازی بنا گذاشت و این پیشرفت و گسترش تا زمان الپ ارسلان نیز ادامه پیدا کرد.

اوج پایتختی اصفهان در زمان ملک شاه

اوج شکوه اصفهان را میتوان در دوران ملک شاه مشاهده کرد و در این زمان بود که خواجه نظام الملک طوسی با تدابیر بسیار شهر را به منزلت بالایی رساند ، طوری که جمعیت شهر دو برابر و بناهای زیبایی در ان ساخته شد.

با روی کار آمدن خوارزمشاهیان و حملهٔ مغول آسیب های فراوانی به اصفهان وارد شد در سال ۶۳۹-ه.ق پایتختی اصفهان روبه نابودی رفت و این شهر به دست مغولان افتاد.

دوران شکوه اصفهان، صفوی

در سال ۱۰۰۶-ه. ق شاه عباس اول، پایتختی اصفهان را پذیرفت و پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل کرد در این دوران مسجد ها ، آب انبار ها و کاروانسرا های بسیاری پدید آمدن.

 شبکه های کامل ارتباطی و آبیاری به ابتکار شیخ بهائی و تقویت زیر بنای کشاورزی با بنیان نهادن شهر نجف آباد در چند کیلومتری غرب اصفهان برای تهیهٔ اذوقه شهر از جمله اتفاقات مهم اصفهان در این دوره بود.

 این اتفاق سبب شد تا اصفهان برتری و اقتدار خود را در میان شهرهای خاورمیانه از دورهٔ شاه عباس اول تا مرگ شاه عباس دوم حفظ کند.

هنرهای اصفهان در دوران صفوی

اصفهان را بدون اغراق میتوان شهر مشاهیر و هنرهای دستی و سنتی نامید در اوایل قرن یازدهم هجری، هنگامی که پایتختی اصفهان در دوران صفوی تصویب شد ؛ این شهر مرکز مهم تجارت ، فرهنگ و صنعت کشور گردید.

زمینه های رشد و شکوفایی در تمامی ابعاد علمی ، ذوقی و هنری پدید امد. در این عصر بیشتر هنرهای ایران به ویژه معماری و خوشنویسی به عالی ترین مرتبه مرحله کمال خود دست یافت.

آثار هنری این دوره از سه جنبه دقت و ظرافت هنری ، دوام و سودمندی قابل توجه است و ادامهٔ طبیعی و مبتکرانه هنر دوره های پیشین و مرحله ای از رشد و کمال آنهاست، که نیاز های فرهنگی اقتصادی زمان را مورد توجه قرار داده است.